Toen en Nu

door Jo Smeets

Jo Smeets neemt u, door een aanleiding in het heden, mee naar het verleden.

EEUWELINGE TE VLODROP ->

TRAMLIJN ROERMOND-VLODROP ->

OUD-KAPELAAN VERHEGGEN OVERLEDEN ->

ROERSTREEKBOEK 2009 ->

UIT DE VOORGESCHIEDENIS VAN DE CARNAVALSVERENIGING ->

ROERSTREEKKRONIEK ->

SCHOOLHOOFD FRANS VAN HEEL (1864-1930) ->

KLEINTJE GESCHIEDENIS: DE DODENDRAAD ->

VOETBALGEGEVENS POSTERHOLT PERIODE 1907-1934 ->

PSV'35: DE VROEGE JAREN

GOUDEN BRUILOFTEN BRAUN

CARNAVALSEXPO IN HET ROERSTREEKMUSEUM

EEUWELINGEN POSTERHOLT

Door Jo Smeets

1.                  Overigens woonde ook te St. Odiliënberg een echtpaar Smeets-Spee. Twee broers Smeets waren met twee zussen Spee getrouwd. Te St. Odiliënberg woonden Wiel (1910-1985) en Mia (1916-2002). Mia werd in Keulen geboren, zodat de ouders en daarmee ook de jonge Tina na eerst in Hardt gewoond te hebben, later meer zuidwaarts woonachtig waren.

2.                  Op internet (lijst 105-plussers) werd nog een nog onbekende vrouw vermeld met geboortejaar 1901. De woonplaats is eveneens onbekend. Zij zou in het buitenland geboren zijn

3.                  Telegraaf 24 maart 2009 naar CBS-gegevens. Bericht in de Telegraaf van 23 augustus 2004: 1290 eeuwelingen per 01 januari 2004 en 1220 per 01 januari 2003.

Posterholt / mei-augustus 2011.

CARNAVALSEXPO IN HET ROERSTREEKMUSEUM
Door Jo Smeets

De krant, Dagblad De Limburger, wordt op de donderdag extra nagekeken. Dan worden de lijsten met exposities en evenementen uitgeplozen en een of meerdere aangekruist. Helaas geen kruisje bij de carnavalsexpositie in het Roerstreekmuseum. Ze staat eenvoudigweg niet vermeld en de HVR-persberichten in de week- en parochiebladeren schitteren ook al door afwezigheid. Wel werd de expositie vanuit berichtgeving van de carnavalsvereniging onder de aandacht gebracht. Dan even kijken op de website van het Roerstreekmuseum. Jammer dat een eerste aankondiging pas twee maanden na opening werd opgenomen. Daarna werd een korte mededeling geplaatst. Niet direct uitnodigend om eens te gaan kijken.
Als inwoner van Posterholt zijn we natuurlijk wel gaan kijken. Een korte rondblik leert dat er zeer veel bewaard is over de 5 x 11-jarige geschiedenis van Carnavalsvereniging De Biemösje. De tentoonstelling herbergt enkel spullen en documenten van de jubilerende vereniging uit Posterholt. Voor objecten uit Melick, Vlodrop en andere Roerstreekplaatsen zoekt men tevergeefs in deze tijdelijke expositie.

Van alle Biemösje-prinsen is een uitvergrote foto in een grote fotogalerij opgenomen. De foto’s kennen we ook van het verleden jaar uitgebrachte jubileumboek. Jammer dat niet voor een betere printkwaliteit is gekozen en de prinsen van de laatste jaren niet in kleur zijn afgedrukt. Ook is de ruimte voor de prinsengalerij te beperkt zodat enkele prinsen op kniehoogte bekeken moeten worden. In een ander deel van de expositie komen we enkele recente prinsen wel in kleur tegen op een foto van uitnodigingskaart prinsenreceptie. Kleurig zijn de prinsenpakken van de verschillende periodes. Hoofdkleur groen in de periode 1994-1998 en in 1999 werd de hoofdkleur rood.

De boerenbruiloften vormen sinds een tweetal decennia een vast onderdeel van het carnavalsgebeuren. Een ‘huwelijksakte’ en ‘huwelijksfoto’ is er van elk paar. Te beginnen bij Bep en Bertie in 1991 van een vaste reeks tot heden. Ze waren vertegenwoordigers van de Kruisput en het vierde elftal PSV’35. Ze werden vooraf gegaan door Stien Kruytzer en Willie Michon in 1980. Willie kwamen we ook tegen als beschermheer van de carnavalsvereniging en was lange tijd de hofnar. Per 29 maart 1999 werd hij opgevolgd door beschermvrouwe Gerda van Sjengske (Gerda Demarteau-Schmitz) en zij werd vanaf april 2010 opgevolgd door haar zoon Frank.
Om nog verder te gaan met de lijsten is er in de tentoonstelling de gegevens van de vorsten en voorzitters van de Biemösje bekijken.

De carnavalskranten kennen al een oudere historie, zelfs vele decennia ouder dan de vereniging. Van die uit 1906 zijn enkele fotokopieën opgenomen. In het verleden werd maar sporadisch een carnavalskrant uitgegeven. De krant van 1952 is origineel aanwezig en werd uitgebracht door Schutterij St. Cornelius en Trommelkorps Prinses Irene. Het formaat is gelijk aan het oude krantenformaat. Later verscheen elk jaar een ‘vastelaovesgezet’. Het formaat uit 1959 is een weinig groter dan het thans gangbare A4-formaat.

De overige objecten kunnen we samenvatten onder varia. Teksten van oude carnavalsliedjes. De teksten zijn van een plaatselijke dichter (o.a. Jeu Visschers). Ook een oude platensingle met zang van Jan Bakkes en de muziek met tekst zijn van Ger Roncken. Aan het twaalfde carnavalstreffen te Posterholt herinnert een vaantje uit 1976. De prinsenkapel mag natuurlijk ook niet ontbreken, zoals een foto van de eerste prinsenkapel uit 1956/1957. Ook zijn er kranten te zien van eerdere jubilea zoals bij het 2 x 11-jarig bestaan. De meeste onderwerpen kennen een begeleiding van uitvoerige dialectbijschriften.

Een mooie fleurige en kleurige tentoonstelling met toch wat opmerkingen. Jammer dat er zo weinig reclame is gemaakt. Het geëxposeerde is eigenlijk te veel en het is te vol voor de beschikbare ruimte. De belichting is soms hinderlijk voor het lezen van teksten. Bijvoorbeeld de gekleurde snoeren boven enkele platte vitrines vormen een mooie kleurige decoratie voor het algemeen aanzicht, maar schitteren ook in het glas van enkele vitrines. Het vele leeswerk schrikt soms wat af. Dialectteksten zullen ook toeristen afschrikken, maar deze zijn in de periode dat de expositie loopt minimaal als bezoeker van het Roerstreekmuseum te noteren. Men heeft van november 2010 tot maart 2011 de gelegenheid gehad om de expositie te bezoeken. En voor wie te laat is voor de tentoonstelling: er is nog altijd het mooie jubileumboek.

Posterholt – februari 2011


 

GOUDEN BRUILOFTEN BRAUN
Door Jo Smeets

Vrijwel elke vrijdag verschijnt in Dagblad De Limburger (DDL) een fotorubriek met felicitaties aan personen met gouden of diamanten bruiloften en aan personen die hun honderdste verjaardag vieren. Tevens zijn er familiefoto’s opgenomen van vier en zeldzaam vijf geslachten. In maart was het verscheidene weken stil met betrekking tot de gouden bruiloften. Het was in 1961 nog ongebruikelijk om in de Vastentijd een feest te vieren en kerkelijke huwelijken werden dan ook niet aangegaan. In de krant van vrijdag 08 april 2011 liefst 25 foto’s van gouden bruiloften uit geheel Limburg alsmede twee foto’s van diamanten echtparen. Samen met zeven foto’s van vier geslachten was de gehele pagina gevuld. Er konden die dag geen nieuwe eeuwelingen gemeld worden.
Van de 25 gouden bruiloften waren er vier uit de Roerstreek: echtpaar Bair en Truus Hannen-van Herten uit Herten; echtpaar Henk en Hennie Teunissen-Angenendt uit Herten; echtpaar Kees en Ria Houben-van Moorsel uit Melick; echtpaar Wiel en Toos Op het Veld-Braun uit Vlodrop op 12 april. Laatstgenoemd echtpaar is voor Posterholt interessant. Immers Toos is een dochter van postbode Nies Braun en Truuj Visschers. Toos werd te Posterholt geboren op 13 juli 1938 en kreeg als doopnamen Catharina Maria Gertrudis. Ze is het oudste van de vier kinderen Braun. Na Toos kwamen nog Maria (1945), Wim (1948) en Paula (1950) ter wereld.

Nies en Truuj vierden op 14 november 1987 hun gouden bruiloft. Nies was als postbode geen onbekende te Posterholt. Vanaf 1931 tot 1946 was hij hulpbesteller en daarna kreeg hij zijn vaste aanstelling bij de PTT. Op woensdag 19 september 1956 kon hij zijn zilveren PTT-jubileum vieren. In de krant vonden we hiervan een kort verslag met een lange lijst van receptiegangers: pastoor Lucassen, kapelaan Haenen, de wethouders Frens Demarteau en Peter Meijers, gemeentesecretaris Bair Esser en burgemeester Jules Prick. In september 1971 kon hij nog zijn robijnen PTT-jubileum vieren om per 01 oktober 1971 met pensioen te gaan.
Nies werd geboren te Posterholt op 06 september 1906 en kreeg als doopnamen Dionijsius Johannes Hubertus Gerardus. Hij overleed te St. Odiliënberg op 08 februari 1989.
Truuj werd eveneens te Posterholt geboren. Haar geboortedatum is 01 augustus 1909 en ze kreeg enkel Gertrudis als doopnaam. Ze is een dochter van landbouwer Johannes Mathis Visschers (1879-1952) en Anna Catharina Meuwissen (1882-1962). Van dit ouderechtpaar kon ook zoon Harrie (1911-1996) de gouden bruiloft vieren.
Nies is een zoon van koster Gerardus Braun (1866-1953) en Maria Timmermans (1871-1963). Het bijzondere van dit echtpaar is dat ook zij de gouden bruiloft mochten herdenken. Veel feestvreugde zal er toen niet zijn geweest, daar de gouden datum, 27 november 1944, in de laatste en meest dramatische fase van de Tweede Wereldoorlog viel. De bevrijders lagen nabij Susteren vanaf half september tot januari 1945 op versterkingen te wachten. Aan de westzijde van de Maas ging de opmars van de geallieerden wel voort. Veel inwoners van Posterholt waren vanwege de ‘Arbeideinsatz’ ondergedoken. Er was schaarste aan veel zaken. Niet direct een tijd om te feesten. De gouden bruiloften in de vroege oorlogsjaren werden wel nog als vanouds uitbundig gevierd, maar wel met enkele beperkingen.

De gouden bruiloften van koster Gerard Braun, postbode Nies Braun en anno 2011 die van Toos Braun vormen een bijzondere reeks van drie opeenvolgende geslachten met een gouden bruiloft. Geheel uniek is het niet. In de Roerstreek kunnen nog enkele andere gouden bruiloften bij drie opeenvolgende geslachten.
In de krant van vrijdag 21 april 2011 andermaal een huwelijksfoto met een gouden bruid Braun. Het is May Braun die dan te Vlodrop vijftig jaar getrouwd is met Frits Kleinen. May is een dochter van de Vlodropse koster Pierre Braun en Fien Reumers. Het echtpaar Braun-Reumers woonde bij de geboorte van May nog te Posterholt en sinds 1946 te Vlodrop. Extra bijzonder is dat beide grootouderparen van May de gouden bruiloft wisten te vieren. De grootouders van Reumerszijde zijn Peer Reumers (1866-1950) en Jennemie Wolters (1866-1958). Zij woonden aan de Heerbaan in een langgevelboerderij naast het kerkhof. Op 17 april 1944 was het echtpaar vijftig jaar getrouwd. Van de acht kinderen konden er drie de gouden bruiloft vieren en inmiddels meerdere kleinkinderen eveneens dit jubileum. Hier al eerder een opeenvolgende reeks van drie geslachten met een gouden huwelijk gerealiseerd. Dochter Anna Maria Sonntag-Reumers (1898-1973) behaalde in 1971 dit jubileum (Posterholt-Varst) en kleindochter Mia Ridderbeks-Sonntag was in 1999 de gouden bruid van de Donkerstraat.
Nog een Posterholtse reeks van drie opeenvolgende geslachten met een gouden bruiloft: Peter van Bree (1869-1963) in 1947; zoon Bair (1899-1995) in 1978 en kleinzoon Pierre (1930) in 2003.

De familie Braun kan nog op een ander gebied bijzonder genoemd worden in zake gouden bruiloften. Maria Timmermans kreeg met eega koster Timmermans liefst dertien kinderen. Vijf hiervan konden een gouden bruiloft vieren. Hiervoor moeten we soms wel de Roerstreek verlaten. Zoon Gerardus Antonius (1898-1978) vierde met eega Anna Huisman (1899-1971) in Australië de gouden bruiloft. De huwelijken waren in 1920 te Purmerend (wettelijk) en Dalheim (D) (kerkelijk). Dochter Gertrudus Alexandrina (1899-1991) was in 1976 de gouden bruid van Leonardus Wijnhoven (1901-1986). In 1986 waren ze te Venray een diamanten paar. Nummer drie van het kwintet is de eerder genoemde zoon Pierre (1905-1995). Hij huwde in 1932 met Fien Reumers (1905-2002) uit Posterholt. Pierre nam de laatste jaren van zijn vader de kostertaken waar, maar werd niet als koster te Posterholt benoemd. Dit werd hij wel in 1946 te Vlodrop. Daar kon in 1982 de gouden bruiloft gevierd worden en het diamanten feest tien jaar later in het Zorgcentrum Petrusberg te St. Odiliënberg. Voor nummer vier blijven we in ‘Berg’. Daar kon dochter Ida (1922-1999) in 1986 het goud vieren met eega Sjeng Keijbeck (1906-1998). Aan de hand van de overlijdensjaren kunt u zien dat het huwelijk zelfs met diamant bekroond werd. Met postbode Nies maken we het Braun-kwintet vol.
Dat liefst een kwintet broers en zussen een gouden bruiloft kan vieren is bijzonder. Te Posterholt hebben ze concurrentie van de kinderen van echtpaar Meijers-Bonee. Met de gouden bruiloft op 31 maart 2001 van Herman Meijers met Annie Theunissen werd hier het kwintet vol gemaakt. Of zijn het hier inmiddels zes kinderen met een gouden jubileum?

Posterholt – april 2011
 

PSV’35: DE VROEGE JAREN

Door Jo Smeets

Posterholt is een van de acht dorpen van de Roerstreek. Het zijn qua grootte ongeveer gelijkwaardige dorpen en kennen een vergelijkbare streekgeschiedenis. Om een historisch overzicht van het voetbalgebeuren in Midden-Limburg te krijgen, is het handig de term ‘voetbal’ als zoekwoord in te tikken in het archief van de historische kranten. In 1891 krijgen we een treffer te Roermond. Te Posterholt kwamen we de eerste voetbalvermelding in 1907 tegen. De oudste nog bestaande voetbalclub uit de Roerstreek is die van Linne en is juist een kwart eeuw ouder dan PSV’35. Anno 2010 is de club van Linne liefst een eeuw oud! (14) De club heeft blijkbaar de ‘downs’ die de andere Roerstreekvoetbalverenigingen kenden beter doorstaan. In een eerder artikel zagen we immers dat de Posterholtse voetbalclubs Oranje Boven / Juliana, Sparta en PVV opgeheven werden. Een opheffing kan meerdere oorzaken kennen. Na Linne kennen we tegenwoordig in de Roerstreek nog de voetbalverenigingen van Vlodrop (oprichtingsjaar 1922), Montfort (SNA in 1927); Melick (Vesta / Groenwit in 1928), Herkenbosch (SVH’39 in 1939); Herten (SHH in 1940) en St. Odiliënberg (in 1946). Ook de andere plaatsen hebben vaak meerdere voorgangers gehad voordat de bovenstaande clubs werden opgericht. Bijvoorbeeld VIOD te Merum, Juliana te St. Odiliënberg en VDV te Melick-Gebroek. Eerder zagen we het korte bestaan van SVRO Reutje. Veel clubs kwamen en gingen. En anno 2010 zijn de clubs nog volop in beweging. RFC maakt een doorstart. De clubs van Koningsbosch en Maria Hoop / Diergaarde zijn enkele jaren eerder een fusie aangegaan. Ook was fusie kort geleden het woord te Maasniel. De vereniging van Putbroek is inmiddels al weer enkele jaren verleden tijd. Die van Vlodrop maakte een zeer moeilijke periode door, maar kon toch behouden blijven. PSV’35 rouwde in 2010 vanwege de degradatie uit de 2^e klasse, maar feestte tevens vanwege haar 75-jarig bestaan. Alsnog proficiat! Op naar het eeuwfeest.

NOTEN

1.         We hebben in het krantenarchief gezocht op PVV en kwamen eind april 1933 de laatste activiteit van PVV tegen. Let wel: er is in Noord-Brabant ook een voetbalclub PVV. Overigens kwamen we PVV Posterholt in maart 1936 tegen bij de aanstaande wedstrijd tegen VDV Melick-Gebroek (DNK 28-03-1936). We mogen aannemen dat PVV een drukfout is en PSV moet zijn.

2.         Drie regels in De Nieuwe Koerier (DNK) 10-01-1935, pagina 6 en DNK 30-01-1935, pagina 6.

3.         DNK 27-07-1937, pagina 3. In deze krant verslag van een PSV-vergadering met vermelding van een geslaagd feest met vaandelwijding. Teven twee nieuwe bestuursleden: Jos Vonck en H. Puts. De nieuwe penningmeester werd P. Rieken.

4.         DNK 30-01-1935, pagina 6.

5.         DNK 18-02-1935 pagina 6; DNK 19-02-1935, pagina 5 met foto; DNK 20-02-1935, pagina 6.

6.         DNK 02-03-1936, pagina 6 en DNK 03-03-1936, pagina 7.

7.         DNK 03-11-1938, pagina 7. In de onvolledige lijst van Lei Schmitz komt de naam Sef van Heel niet voor. Voor de periode 1936-1941 staat de naam Wassenberg bij de functie voorzitter genoteerd. Naar ons onderzoek in het krantenarchief kwamen we Wassenberg als PSV-voorzitter tegen voor minimaal de periode mei 1941 – maart 1943. Mogelijk kunnen we ons andere bronnen naar een grotere periode leiden.

8.         DNK 28-05-1941, pagina 6.

9.         Dit kampioenschap kende enkele bijzonderheden waarop we in een later artikel hopen terug te komen. Een foto van het kampioenselftal met alle namen is elders op deze website te vinden (rubriek: anno toen).

10.       Advertentie in Maas- en Roerbode  (MRB) 14-09-1945.

11.       MRB 17-09-1947, pagina 3.

12.       MRB 31-05-1947, blad 2 – pagina 2.

13.       MRB 13-06-1947, pagina 3.

14.       In de regionale pers niets aangetroffen over dit eeuwfeest.

Posterholt –november 2010.

VOETBALGEGEVENS POSTERHOLT PERIODE 1907-1934
Door Jo Smeets (1)

In 2010 viert PSV’35 haar 75-jarig bestaan. Tijdens een dergelijk jubileum wordt in de regel teruggeblikt naar de beginjaren van de vereniging. De meeste voetbalverenigingen in de Roerstreek hebben een interessante voorgeschiedenis. In de twintiger en dertiger jaren zijn veel voetbalverenigingen opgericht en niet zelden zijn ze na een korte periode weer opgeheven. De reden hiervoor kunnen divers zijn. Over de situatie te Posterholt van het begin van deze eeuw tot 1934 willen we u enkele gegevens niet onthouden. De berichten zijn voornamelijk afkomstig uit de oud kranten en weekbladen.
Geraadpleegd zijn de kranten in het archief van het Roerstreekmuseum / Heemkundevereniging Roerstreek (HVR) te St. Odiliënberg. Helaas zijn daar niet alle jaargangen compleet zodat geen volledig gedetailleerd beeld gegeven kan worden (2). De gevonden informatie laat ons toch een aardig voetbalverleden van Posterholt zien.

In de tweede helft van de 19de eeuw en het begin van de 20ste eeuw werden in Midden-Limburg tal van verenigingen opgericht. De schutterijen hadden een bloeiperiode en veel muziekverenigingen gingen van start. Voor Posterholt kunnen we de jaartallen 1884 en 1898 genoemd worden, de oprichtingsjaren van respectievelijk de (tweede) schutterij St. Cornelius en Harmonie Wilhelmina. De omringende plaatsen waren hierin al vooraf gegaan of volgden nadien. Een geheel andere ontspanning werd eind 19de eeuw in Midden-Limburg opgestart: sport. De eerste berichten van sportverenigingen in Midden-Limburg vinden we rond de eeuwwisseling, waarbij Roermond de omliggende dorpen voorging. Niet overal werden de sporters enthousiast ontvangen zijn. De katholieke kerk was aanvankelijk een van de tegenstanders. Later werd de sport, gelijk als de rest van de Nederlandse gemeenschap, onderdeel van de verzuiling en drukte de kerk een katholieke stempel op de sport en werd het verenigingsbestuur aangevuld met een geestelijk adviseur (pastoor of kapelaan).

Het oudste voetbalbericht uit Posterholt kwamen we tegen in De Nieuwe Koerier (DNK) van zaterdag 17 augustus 1907. Maria Hemelvaart (15 augustus) was toen nog een hoge feestdag en als tijdverdrijf werd op genoemde dag een voetbalwedstrijd gespeeld tussen de voetbalclubs van Montfort en Posterholt. In het bericht werd verder melding gemaakt van dat het een onlangs opgerichte voetbalclub van de klompenfabriek van de heer Geradts is. “Daar dit iets nieuws was voor onze gemeente waren er nog al wat toeschouwers aanwezig. De overwinning was aan de club van hier.” Waar toen te Posterholt gespeeld werd bleef onvermeld, maar bekend is dat het tegenwoordige akkerperceel (toen een weiland) vóór het kasteel Aerwinkel in het verleden als voetbalveld regelmatig in gebruik was. De eisen zullen minimaal geweest zijn, zodat eigenlijk elk groter weiland als voetbalterrein in aanmerking kwam. Over de verenigingsnaam alsmede de namen van spelers werd in het krantenbericht geen melding gemaakt.

Bij gelegenheid van carnaval 1908 organiseerde de voetbalclub op Vastenavondmaandag een optocht met medewerking van Harmonie Wilhelmina. Voor zover we uit de kranten konden achterhalen dateerde de dan laatste optocht van drie jaar geleden en Schutterij St. Cornelius had toen de regie in handen van de optocht en bracht tevens een vastenavondkrant uit. De clubnaam van de organisator 1908 was ‘Oranje Boven.’ Het lijkt aannemelijk dat dit dezelfde club is als die van 1907. Gezien het gering aantal krantenberichten was het in die tijd ongewoon dat er in de dorpen carnavalsoptochten werden georganiseerd en daardoor ruimere aandacht in de pers kregen. We gaan er vanuit dat wanneer berichten over een optocht in een bepaalde plaats achterwege bleven, deze ook niet gehouden werden.
In 1909 kwamen we de clubnaam andermaal tegen. Er werd een wedstrijd gespeeld op 25 april 1909 tegen het dan pas opgerichte Sparta uit Echt. Als uitslag werd een 3-2 overwinning voor de club uit Echt gemeld. De verslaggever was blijkbaar niet geheel op de hoogte geweest, want twee dagen later volgde een correctie op de uitslag. Het was een gelijk spel: 4-4. De zetduivel kan debet geweest zijn aan de eerder genoemde onjuiste (?) uitslag. Bij de uitslag van het gelijkspel moeten we toch vraagtekens plaatsen. In het Echter Weekblad van 1 mei 1909 wordt de uitslag van 3-2 voor Echt bevestigd. Opvallend is dat het eerste en laatste doelpunt door een doelman gescoord worden. Merkwaardig is dat in het verslag een linker en rechter doelman genoemd worden. Er werden blijkbaar andere spelregels gehanteerd of de berichtgever was niet op de hoogte van de juiste voetbaltermen. Hoe de gehanteerde spelregels waren, is ons niet duidelijk. Over de ligging van het voetbalveld te Posterholt is aangegeven: nabij kasteel Aerwinkel. Enkele maanden later werd weer tegen Sparta Echt gespeeld. Posterholt (P.V.C. Oranje Boven) scoort vier maal. E.V.C. Sparta Echt kon daar slechts een goal tegenover zetten. Deze uitslag werd bevestigd in een vierregelig verslag in het Echter Weekblad van 14 augustus 1909.
Kort daarna wederom een voetbaluitslag in De Nieuwe Koerier. De club is Posterholt werd toen P.V.V. Juliana genoemd. Ze wonnen met 2-0 van Patronaat St. Wiro St. Odiliënberg.
Prinses Juliana was enkele maanden eerder op 30 april geboren en ter ere van haar geboorte lijkt een naamswijziging aannemelijk. Te St. Odiliënberg kennen we eenzelfde voorbeeld van naamswijziging van een bestaande vereniging; de harmonie daar werd omgedoopt. Een naamgeving naar een lid van het koningshuis is populair rond de eeuwwisseling. De muziekverenigingen van Vlodrop en Posterholt alsmede de schutterij van St. Odiliënberg zijn er voorbeelden van.

Na 1909 volgen enkele jaren waarvan geen Postertse voetbalberichten bekend zijn. Op een geheel ander gebied kwamen we in 1913 de voetbalclub Sparta Posterholt tegen. Ze voerden in Musis Sacrum, de tegenwoordige Harmoniezaal, te St. Odiliënberg de operette ‘Hans en Greetje’op. Er deden liefst dertig acteurs mee. Een tekstboekje is bewaard gebleven en is in het archief van het Roerstreekmuseum opgenomen. Het is een dialecttekst, die geschreven is door burgemeester Jules Geradts (1870-1956). We zagen al eerder zijn positieve invloeden bij eerdere voetbalberichten uit Posterholt. Tevens kan aangemerkt worden dat hij in 1898, hij was toen juist als burgemeester geïnstalleerd, betrokken was bij de oprichting van een harmonie. Hij had een warm hart voor de Postertse gemeenschap.

In augustus 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. Nederland bleef neutraal, maar de grensstreken zijn militair gebied en kennen een extra bewaking. Om de soldaten na hun saaie bewakingswerk te onderhouden werden ontspanningsactiviteiten georganiseerd. Begin 1915 is er een voetbalwedstrijd tussen Sparta Posterholt en D.S.S. Laatstgenoemd elftal bestaat uit samengevoegde militairen, die te Melick en St. Odiliënberg gelegerd waren. Voor het eerst komen we een Posterholtse spelersnaam tegen: Smeets. Er is geen nadere aanduiding gegeven. Met de spelersnaam kunnen we dan vele kanten op. Uit het de volkstelling van 1947 blijkt dat het de meest voorkomende naam te Posterholt is met 136 naamdragers.
De wedstrijd werd in St. Odiliënberg gehouden en Fanfare Juliana verzorgde de muzikale intermezzo’s (3).

In DNK van 21 april 1921 kwamen we het volgende bericht tegen: “Reeds lang was er sprake, dat een voetbalclub zou opgericht worden en eindelijk is een tot stand gekomen, met name ‘Sparta’. Ze is 27 man sterk.” Uit de tussenliggende periode 1915-1921 zijn we geen berichten tegengekomen. Klaarblijkelijk is het vroegere Sparta opgeheven. Uit de maanden na de heroprichting vonden we talrijke sportieve verrichtingen van Sparta. Het aantal leden gaf aan dat er twee elftallen gevormd konden worden, hetgeen in DNK van 10 mei 1921 bevestigd werd. De elftallen speelden een internationale wedstrijd tegen Concordia I en III uit het Duitse Neuharen. Beide wedstrijden werden verloren. Kort daarna werd weer tegen Concordia gespeeld, maar nu betreft het een club uit Roermond. Sparta I en II verloren en wonnen hun wedstrijd met 1-0.
Er werd aan toernooien meegedaan, die in het verleden seriewedstrijden genoemd werden. Bij UNI Roermond haalden ze de derde prijs weg. Op zondag 12 juni 1921 deden ze aan de seriewedstrijden te Pey mee. Behalve prijzen met voetballen konden tevens andere prijzen behaald worden. Sparta II behaalde de eerste prijs voor de beste houding in de optocht, een prijs die vooral in de schutterswereld bekend is.
In augustus werden te Posterholt seriewedstrijden georganiseerd. Er namen zestien verenigingen deel. In De Nieuwe Koerier van 6 augustus 1921 vonden we de uitslagen terug van onder andere de wedstrijden hardlopen, vertrappen en doeltrappen.
Bij de uitslagen van het Volksfeest te Reutje van september 1921 werden eindelijk enige namen van Posterholtse deelnemers gegeven. F. Vonck won de tweede prijs bij het hardlopen; L. Wagemans tweede prijs bij het pijprijden en eerste prijs bij het ringsteken en P. Schmitz de eerste prijs bij het eierrijden. Enkele dagen later behaalde Sparta I de tweede prijs bij de seriewedstrijden te Merum. Een ereprijs is er te St. Odiliënberg weggelegd voor zowel Sparta I als II (4). Ruim een week later volgden de uitslagen van de seriewedstrijden daar. Bij het vertrappen krijgt Th. Hermans een eerste prijs en bij het doeltrappen is er een gelijke prijs voor L. Hermans. Bij Th. Hermans denken we aan ‘Duur vanne Donk’, de dan 20-jarige Thei Hermanns van Donkshof (5). In deze periode was er een voetbalveld gelegen tussen Donkshof en de Leigraaf, vlakbij de ouderlijke woning van Duur.

Bij de uitslagen van de seriewedstrijden in oktober 1921 wordt het ingewikkelder. P.S.C was klaarblijkelijk de organisator, terwijl de eerste prijs naar P.E.S. Posterholt ging en de tweede prijs naar Sparta I Posterholt. Het is bekend dat bij seriewedstrijden gelegenheidselftallen gevormd werden. De organisatie van seriewedstrijden lijkt me niet direct door een gelegenheidelftal uitgevoerd te worden. P.E.S. komen we eind oktober 1921 andermaal tegen, wanneer ze zelf seriewedstrijden georganiseerd hebben. De overwinning ging naar die van P.S.C. De winnaar werd met de ‘eereprijs’ aangeduid, terwijl de op een na beste de eerste prijs kreeg. Dit was tevens de gebruikelijke prijzenverdeling bij de schutterswedstrijden.
Het drietal Posterholtse namen van voetbalclubs in 1921 werd in november uitgebreid tot een kwartet. De nieuwe naam is de vereniging Victoria. Ze wonnen met 2-0 een vriendschappelijke wedstrijd tegen H.V.C. Herkenbosch. Kort daarna kwamen we Victoria voor de tweede maal tegen. Ze verliezen te Gebroek-Melick de finale van seriewedstrijden. Bij het doeltrappen heeft H. Hermans de tweede prijs gewonnen. Sparta komen we tegen als toernooideelnemer te Asselt. Ze werden in de derde ronde uitgeschakeld omdat ze niet kwamen opdagen. Bij het doeltrappen behaalde J. Hermans de tweede prijs.
Nog een gelegenheidselftal (?) uit Posterholt. In een vriendschappelijke wedstrijd in mei 1928 delven de voetballers van de ‘Varsj’ met 4-0 het onderspit van SCH (Herkenbosch) (6).

Uit 1922 vonden we slechts één bericht: Sparta I – Eicken I 3-3. Het is een internationale wedstrijd want de tegenstanders komen uit Mönchen-Gladbach. Voor Kerstmis werd een tegenbezoek toegezegd. Beide ploegen hebben elkaar blijkbaar regelmatig getroffen, want in De Nieuwe Koerier van 22 september 1923 is een uitgebreid verslag opgenomen van Eicken’99 tegen Sparta. De uitploeg won met 1-2.
In 1923 kwamen we het eerste clubbericht tegen in februari in een ander verband. Bij gelegenheid van carnaval zal Sparta I maandag 12 februari een gekostumeerde wedstrijd spelen na eerst een optocht door het dorp gehouden te hebben.
Op zondag 15 juli 1923 werden op het Sparta-terrein grote seriewedstrijden gehouden. Gedurende de wedstrijd zal Harmonie Wilhelmina een concert geven. “Loten juist half een en optocht 1 uur”, geeft de krantenadvertentie aan waarin het toernooi wordt aanbevolen (7).

In de periode 1925-1935 was Antoon Lenaerts (1888-1967) kapelaan te Posterholt. Hij is de geestelijk adviseur van de afdeling Roermond van de RKLVB (8). In april 1927 was er een oprichtingsvergadering van genoemde afdeling. Er werden twee streekelftallen samengesteld met diverse Roerstreekspelers. Hierbij waren geen Posterholtse namen.

In de competitie van 1927-1928 werd Posterholt, er is geen andere naam gegeven, ingedeeld in de 3e klasse F. In deze klasse werden tevens ingedeeld: Roodwit 2 Echt, PSC 2 Pey, Stevensweerter Boys 2, Roosteren 2, EVV 3 Echt, Herkenbosch en VVC 2 Vlodrop. Kort daarna kwamen we het bericht tegen dat nieuwe clubs zich hadden aangemeld en dat de herindeling moest worden herzien. PVV, nu wel een naam, werd ingedeeld bij o.a. SNA uit Montfort en VVC 2 uit Vlodrop.
Bij de seriewedstrijden te Herkenbosch, die op 15 en 22 juli 1928 gehouden werden, behaalde P.V.V. de eerste prijs. Maasbracht kreeg de eereprijs. De vriendschappelijke wedstrijd van zondag 07 oktober 1928 eindigde voor P.V.V. in een monsterscore: 10-1. De tegenstander was Excelsior Echterbosch.
Eind november 1928 won P.V.V. met 1-0 van DOSKO (Roermond). In De Nieuwe Koerier van 22 november 1928 is een 25-regelig verslag van de wedstrijd opgenomen. Met deze overwinning verwierf P.V.V. de koppositie in van de 2e klasse H. De stand geeft echter iets vreemds te zien. Posterholt heeft slechts één wedstrijd gespeeld, terwijl de overige clubs al drie tot zes wedstrijden achter de rug hebben. De ranglijst werd echter opgemaakt aan de hand van het gemiddelde puntenpercentage. Die ene overwinning van Posterholt gaf een gemiddelde van 2 punten. Andere clubs hadden weliswaar meer punten vergaard, maar hun gemiddelde was lager dan het van P.V.V. Het wedstrijdverslag in genoemde krant laat nog een ander interessant gegeven zien: “…. De andere club uit Posterholt, VVV ging het niet zo goed. Ze verloren met 5-1 van F.C.R. (Roermondsche Veld) en staan voorlaatste.” Voor de tweede keer komen we VVV Posterholt tegen wanneer ze voor de competitie met 3-0 verliezen van HSV Herkenbosch. P.V.V. speelde die dag tegen MSC Melick. Met deze tweede vermelding van VVV Posterholt kunnen we de competitiewedstrijden terugzoeken. Zo bleek dat P.V.V. tegen VVV op zondag 04 december 1928 speelde. We troffen alleen de uitslag aan, helaas geen wedstrijdverslag. P.V.V. won overigens met 4-1. Of beide clubs hetzelfde wedstrijdterrein gebruikten of elk een apart veld hadden, is momenteel onbekend. Op het einde van de competitie werd P.V.V. vierde met 17 punten uit 15 wedstrijden en een doelsaldo van 39-37. VVV was met 4 punten rode lantaarndrager. Het doelpuntensaldo is met 12-73 weinig bemoedigend om door te gaan. Wat de betekenis van VVV is, is onbekend. Is het een aparte voetbalclub ‘vanne Varsj’? Indien ja, dan is het meer dan waarschijnlijk dat ze een eigen terrein (weiland) hadden nabij hun buurtschap als voetbalveld. (VVV = Varster / Vorster Voetbal Vereniging?).

Het reserve-elftal van P.V.V. kwamen we in competitieverband in 1928 niet tegen. Wel kwamen we ze halverwege december tegen, toen ze met 3-1 van Excelsior I Echterbosch wonnen.

In de navolgende jaren werd het voetbalnieuws steeds regelmatiger in De Nieuwe Koerier opgenomen. In oktober 1929 werd een tweede elftal samengesteld. De eerste wedstrijd eindigt met een 1-1 gelijk spel tegen het eerste elftal. Sporadisch komen we enige namen tegen. In de vriendschappelijke wedstrijd tegen S.C.H. (Herkenbosch) scoort Mouwens het tweede doelpunt (9). Kort daarna moet er gespeeld worden tegen S.N.A. (Montfort). De uitslag is 3-1 en Mouwens weet twee keer het net te vinden (10).
Uit 1931 kunnen we een veelheid aan P.V.V.-uitslagen geven. Het eerste elftal weet zeer regelmatig te winnen en eindigden met 25 punten bovenaan. Het tweede P.V.V.-elftal daarentegen liep regelmatig tegen een nederlaag, waarbij soms met forse cijfers verloren werd zoals met 6-0 tegen het tweede elftal van Diergaarde (11).
In april 1932 werd de gehele opstelling van PVV in de krant vermeld: doelman Verbeek; achter: Essers en van Montfort; midden: Roubroeks, Peters en ???; voor: Roemen, Evers, Mooren, Biermans en ??? Helaas was een tweetal namen vanwege een krantenvouw onleesbaar (12). In juni 1932 wist PVV thuis met 4-0 van SCH (Herkenbosch) te winnen en werden daardoor kampioen. De doelpuntenmakers waren: Mooren (2x), Biermans en Mouwens (13). Laatstgenoemde zal wellicht de ontbrekende naam zijn in de voorhoede van april 1932. Keeper Verbeek kwamen we wellicht ook al in augustus 1929 tegen. De naam staat als vd Beek vermeld. Verbastering van namen is een bekend gegeven van de kranten, toen en nu.

Het aantal namen van de PVV-leden is summier te noemen. Over de bestuursleden is in de kranten nog minder te vinden. Bij de oprichting van PVV in september 1927 bestond het bestuur uit onderwijzer Willem Verschueren (1897-1989) als voorzitter; Th. Hermans als penningmeester en H. Schoenmakers als secretaris (14). Tijdens de vergadering werden dertien leden aangenomen. In oktober 1930 wordt Reinier / Neer Willems (1910-1985) met algemene stemmen gekozen tot secretaris (15). Zoals gewoonlijk was de vergadering op een zondag na de hoogmis. De oprichtingsvergadering in 1927 was in Café Centraal en stond onder leiding van de eerder genoemd kapelaan A.F.M. Lenaerts (1888-1967).

P.V.V. bleef daarna nog enkele jaren in competitie en speelde regelmatig vriendschappelijke wedstrijden en seriewedstrijden, maar werd later om nog onbekende reden opgeheven. Niet lang daarna, januari 1935, begon het voetbalbloed weer te kriebelen en werd een nieuwe club opgericht (16). De club kreeg de naam P.S.V.’35 (eigenlijk R.K.P.S.V.’35). Deze vereniging werd een blijver met jubileumfeesten in 1985, 1995 en thans in 2010 het 75-jarig bestaan.


Noten.
1 Artikel werd eerder geplaatst in het HVR-kwartaalblad De Klepper van augustus 1995 (pp. 24-29). Voor het artikel 2010 werd de tekst aangepast en een weinig uitgebreid.
2 De Roermondse kranten staan sinds enkele jaren ook op internet en zijn tot en met jaar 1939 daar in te zien. Er zijn wel diverse manco’s in het bestand. De gegevens zijn te raadplegen via de website van het Gemeentearchief Roermond.
3 De Nieuwe Koerier (DNK) 03 juli 1915.
4 DNK 20 september 1921.
5 Theodorus Hermanns, geboren te Posterholt op 16 juni 1901; overleden te Nijmegen op 11 november 1960.
6 DNK 09 mei 1928.
7 DNK zaterdag 14 juli 1923, pagina 3.
8 RKLVB = Rooms Katholieke Limburgsche Voetbalbond. De RK-kerk wilde met het oprichten van de bond invloed uitoefenen op het voetbalgebeuren.
9 DNK dinsdag 01 oktober 1929.
10 DNK vrijdag 08 november 1929. Voorbeeld van incomplete krant op website Gemeentearchief Roermond.
11 DNK woensdag 05 februari 1930.
12 DNK 23 april 1932.
13 DNK 09 juni 1932.
14 DNK zaterdag 17 september 1927, pagina 2.
15 DNK 14 oktober 1930.
16 DNK 10 januari 1935 & DNK 30 januari 1935.

Posterholt – september 2010
 

KLEINTJE GESCHIEDENIS: DE DODENDRAAD

door Jo Smeets

Over de dodendraad waren er de afgelopen jaren twee druk bezochte lezingen te Thorn en Stramproy. In laatstgenoemde plaats werd deze gehouden door prof. Alex Vanneste, een specialist op het gebied van de dodendraad. Hij is ook de auteur van het boek ‘De draad des doods’ en beheert een omvangrijk fotoarchief over dit onderwerp. In 2006 werd in het karrenmuseum te Essen (nabij Antwerpen) een tentoonstelling over de dodendraad gehouden.

1.                   DDL 17 april 2004. Specialist Alex Vanneste houdt een dodenaantal aan van 500.

2.                   Kaartje van de reconstructie aan de Uffeltseweg op de website van heemkundekring Kinrooi. Aldaar is ook meer informatie over de dodendraad te vinden.

3.                   Fotoreportage (25 foto’s) van de openingshandeling zijn te vinden op www.heemkringkinrooi.be

4.                   Eindhovens Dagblad (ED) 08 augustus 2008.

5.                   De Nieuwe Koerier (DNK) 28 september 1915.

6.                   DNK 09 september 1916.

7.                   DNK 27 januari 1915.

8.                   DNK 03 augustus 1916. Direct onder het bericht uit Posterholt een voorbeeld uit Reuver. “Na liefderijk verzorgd te zijn, is hij per trein naar Rotterdam vertrokken.”

Posterholt – maart 2010

SCHOOLHOOFD FRANS VAN HEEL (1864-1930)

door Jo Smeets

1.         In welk jaar Frans van Heel zijn onderwijsakte behaalde, is bij het opstellen van dit kort artikel niet bekend. Gewoonlijk was men nog een tiener bij het afsturen. Men kon als veertienjarige al beginnen met het nemen van normaallessen voor de onderwijsakte. Frans kan voor zijn aanstelling te Posterholt nog elders gegeven hebben.

2.         De Nieuwe Koerier (DNK) 21 december 1901, pagina 2; DNK 14 januari 1902; DNK 09 oktober 1902.

3.         DNK 22 november 1924.

4.         DNK 24 december 1924.

5.         DNK 28 maart 1925.

6.         DNK 04 november 1930, pagina 5.

7.         St. Odiliënberg in 1924; Pey en Putbroek / Maria Hoop in 1929; Melick in 1935; Herkenbosch pas in 1956!

8.         DNK 03 en 06 mei 1924.

9.         Een kort verslag, slechts acht regels lang, van de begrafenis in DNK van 03 januari 1931.

10.       Geboortedata naar CD-rom Har Knoben van de kinderen Van Heel: Catharina M. A. werd geboren op 26 februari 1903; Maria A.C.J. werd geboren op 20 januari 1905; Emilie M.J.C.E. (Lily) werd geboren op 15 april 1915; Jozef F.A. (Sef) werd geboren op 07 september 1916. De kinderen van Frans van Heel overleden in 1963, 1976, 1984, 1987. In de rouwadvertentie van 1930 tevens de vermelding van schoonzoon J. van de Laar en dat Frans bij zijn overlijden grootvader was. Opvallend: de HVR / Roerstreekmuseum bezit geen bidprentje van Frans van Heel. Kopie of origineel is van harte welkom.

11.       Johannes Hendrikus van den Heuvel (1883-1965) werd per 16 mei 1914 schoolhoofd te Melick.

12.       Jean Rulkens (1896-1967) werd in 1921 schoolhoofd te Vlodrop. Toevallig trad in het jaar van de aanstelling van Jean vader Rulkens af als schoolhoofd te Herkenbosch.

13.       Advertenties onder andere in mei 1909; april 1910; september 1911 en november 1912. Het verloop was blijkbaar groot.

14.       Zie Roerstreek’75 (HVR-jaarboek 7); artikel G. van Bree.

15.       DNK 02 mei 1908.

16.       DNK 11 maart 1902, pagina 3.

17.       DNK 12 januari 1918.

Een uitgebreid artikel over het onderwijs te Posterholt in de 19^de eeuw is te vinden in Roerstreek 2001 (HVR-jaarboek 33), pp. 94-123; artikel M.J. Veelen. Op pagina 118 treft u daar een schoolfoto uit 1906 aan met schoolhoofd Frans van Heel. De foto is overgenomen van de HVR-publicatie uit 1980 ’Roerstreek in oude prenten 1885-1935’, pagina 376. In dit fotoboek de namen van de meeste leerlingen.

Posterholt – maart 2010

ROERSTREEKKRONIEK
Door Jo Smeets

In 1969 presenteerde de Heemkundevereniging Roerstreek (HVR) haar eerste jaarboek. Gelijk werd een overzicht opgenomen van de belangrijkste gebeurtenissen in de Roerstreek in de jaren 1967 en 1968. De Roerstreekkroniek werd een vast onderdeel van het jaarboek en de jongste uitgave, het in september 2009 gepresenteerde Roerstreek 2009, is hierop geen uitzondering. De jongste kroniek is zeer uitgebreid en is samengesteld door plaatselijke correspondenten. De eerste kroniek in 1969 werd samengesteld door HVR-voorzitter Piet Gootzen, die vanwege zijn baan bij de krant, destijds nog de Maas- en Roerbode, gemakkelijk aan nieuws en foto’s kon komen. Het idee van jaarboek met kroniek werd overgenomen van de verschillende jaarboeken uit de naburige Duitse Kreisen. Voor Limburg had het HVR-jaarboek een pioniersfunctie.
De schrijver dezes heeft de Roerstreekkroniek ook enige jaren (mede) mogen samenstellen. Toen is ook gebleken dat het samenstellen niet altijd eenvoudig was. Niet alle nieuws is gemakkelijk te vergaren. In mijn eigen verzamelgebied, gegevens over gouden bruiloften in de Roerstreek, is dit herhaaldelijk gebleken. De ene keer een boos telefoontje dat een 50-jarig huwelijk absoluut niet gepubliceerd mocht worden en in een ander geval een verontwaardigd bericht waarom juist hún gouden bruiloft was vergeten. “Neen, door omstandigheden was het gouden feest niet gevierd.” (ziekenhuisopname) kreeg ik als antwoord. Maar ik had ze toch in de kroniek moeten opnemen!

In de kroniek worden in de regel berichten opgenomen van bijzondere aanstellingen en afscheidsvieringen (o.a. burgemeester en pastoor). De carnavalsprinsen vormen eveneens een vast onderdeel. De openingen van openbare gebouwen eveneens. Tot circa 1980 werden tal van Roerstreekgebouwen geopend en ingezegend. Elk Roerstreekdorp kreeg zijn eigen sporthal, bibliotheek, en nieuwbouw bank en/of gemeentehuis. Bijzondere (hogere) jubilea worden eveneens in de Roerstreekkroniek opgenomen, waarbij we de huwelijksjubilea al genoemd hebben.

Een kort overzicht van de belangrijkste data uit de Posterholtse historie is als KRONIEK POSTERHOLT opgenomen in het jubileumboek “Dörp aan ’t Vlaot” (1997) (1). De kroniek is gezien het aantal behandelde jaren summier te noemen. Kerkgeschiedenis en de 20ste eeuw voeren de boventoon.

Een overzicht van de Roerstreek in 2008 is opgenomen in HVR-jaarboek ROERSTREEK 2009. Later dit jaar kan het overzicht van 2009 verwacht worden. Naar traditie van de laatste jaren zal HVR-jaarboek 2009 begin september gepresenteerd worden. Voor een overzicht van het landelijk en wereldnieuws verschijnen er vele jaren in een grote oplage twee kronieken. “Het aanzien van ….” en de kroniek van dagblad De Telegraaf zijn de bedoelde kronieken. Soms met nieuws uit eigen regio. Zo werd in 2008 het overlijden van de Maharisi uit Vlodrop-Station gememoreerd. In “Het aanzien van 1982” troffen we een foto met korte tekst aan van bijzondere vondsten uit de Romeinse tijd, opgegraven te Maasbracht-Beek. Het opgraafteam van de Heemkundevereniging Roerstreek was zeer nauw bij dit onderzoek met belangwekkende vondsten (fresco’s / muurschilderingen) betrokken.

Over de KRONIEK OVER 2010 kunnen we thans al melden dat er enkele grootse jubilea te Posterholt te vieren zijn:
- 5 x 11 jaar carnavalsvereniging De Biemösje.
- 75 jaar voetbalclub PSV’35.
- 60 jaar geleden werden opgericht: handbalclub HCP; Politiehondenvereniging Ons Genoegen; Buurtvereniging St. Gerardus.
- 75 jaar geleden werden opgericht: Toneelvereniging Kunst en Vermaak; Groene Kruis (2).
Verder hebben we over 2010 al enkele data genoteerd waarop een gouden of diamanten bruiloft verwacht kan worden. Er staan geen hogere huwelijksjubilea gepland. Verder uitkijken naar Koninginnedag: wie is / zijn nu de gelukkige(n) bij het ontvangen van een koninklijke onderscheiding.

Noten
(1) Jubileum Postert 1147-1997, zie pp. 17-36 (artikel M.J. Veelen).
(2) Voor dit mini-overzicht hebben we enkel gekeken naar de oprichtingsjaren 1910, 1935, 1950 en 1960. Naar jongere en tussengelegen jubilea hebben we geen onderzoek gedaan.

Posterholt – januari 2010
  

Opmerking:

In het bovenstaande wordt door Jo Smeets vermeld dat Toneelvereniging Kunst en Vermaak 75 jaar geleden werd opgericht. Dat klopt.
Echter......
Omstreeks 1963 is de vereniging opgeheven.
Op 22 november 1977 vond de heroprichting plaats en er werd besloten dat de (nieuwe) vereniging dezelfde naam zou dragen: Kunst en Vermaak.
Dus..... wél een puike voorstelling in 2010 maar géén jubileumviering!

Met vriendelijke groet,
Henny Schmitz-Ridderbeks

Toneelvereniging Kunst en Vermaak
Secr. Henny Schmitz-Ridderbeks
Vlodropperweg 3
6061 BA Posterholt
e-mail: kunstenvermaak@home.nl
www.kunstenvermaakposterholt.nl
 

UIT DE VOORGESCHIEDENIS VAN DE CARNAVALSVERENIGING
Door Jo Smeets

Met het oprichten van De Biemösje en het uitroepen van Pierre Jacobs tot de eerste Posterholtse carnavalsprins in 1955 kreeg de gemeenschap er een actieve vereniging bij. In de jaren vijftig werden links en rechts in Midden-Limburg tal van gelijke verenigingen opgericht. Die van Herkenbosch waren er wat vroeger bij (sinds 1937) (1) en die van Vlodrop sloten in 1964 de Roerstreekrij (2). Wel zijn er in enkele plaatsen later een tweede vereniging opgericht zoals in 1998 (?) te Linne met C.V. De Sjtoepkloekers en in de periode 1970-1988 in buurtschap ’t Reutje (Vlaotvaigers en later de Moosköp). Carnavalsvereniging De Plekkers uit Merum hebben 1966 als beginjaar en de Waterratte van Ool gaan als sinds 1953 mee.
Dat de Posterholtse carnavalsvereniging in 2010 haar 5 x 11-jarig bestaan viert is in de dag- en weekbladen al uitgebreid aan bod gekomen: o.a interview met de eerste prins en de prinsenplaatjesactie bij de plaatselijke supermarkt. De geschiedenis van de carnavalsvereniging zal op korte termijn in boekvorm verschijnen. De verschijningsdatum staat voor 29 januari geplans. Vóór 1955 werd in onze contreien ook al stevig carnaval gevierd. In de oude kranten konden we enkele gegevens destilleren. De meest in het oog vallende activiteiten zijn het uitbrengen van een carnavalskrant en het houden van een optocht. We zochten de gegevens op van voor de Eerste Wereldoorlog.

Betreffende Posterholt kwamen we al in 1905, 1908 en 1909 een CARNAVALSOPTOCHT tegen in de oude kranten. Helaas hebben we tot heden geen gegevens over een optocht in de 19de eeuw gevonden. Van andere Midden-Limburgse plaatsen waren deze wel bekend. De eerste en derde optocht werden georganiseerd door Schutterij St. Cornelius. Die van 1908 was in handen van de voetbalvereniging Oranje Boven, een club die we slechts in de jaren 1908 en 1909 in de krantenarchieven tegenkwamen. Van de route van zondag 5 maart 1905 is het traject bekend: vanaf kasteel Aerwinkel, de woning van de toenmalige burgemeester Jules Geradts, tot aan de grens. Het vertrek was om half twee en er deden acht wagens en enige groepen mee (3).

Voor zover thans bekend dateert de eerste CARNAVALSKRANT eveneens uit 1905. In 1909 werd behalve de optocht ook een carnavalskrant uitgegeven (4). In beide jaren was Schutterij St. Cornelius de organiserende vereniging. Aan deze schutterij was ook een toneelafdeling verbonden. Het kwam in die jaren zeer regelmatig voor dat een schutterij andere afdelingen had. Van de krant 1909 is gelukkig een exemplaar gewaard gebleven. Een fotokopie hiervan is opgenomen in het archief van het Roerstreekmuseum te St. Odiliënberg. Het uitbrengen van een carnavalskrant was in 1909 vormde geen uniciteit, maar was wel zeldzaam. Een tweetal voorbeelden staan vermeld in het artikel in Roerstreek’96: Heel en Panheel in 1897 en Montfort in 1906. Die van Heel en Panheel werd De Draak, naar het draaksteken daar, genoemd en is als “1e Jaorgank no: 1” weergegeven. Blijkbaar de eerste krant in de historie van genoemde plaats met plannen voor meer carnavalskranten. In welke mate rond 1900 het analfabetisme nog meespeelde is ons niet bekend.

ELDERS IN DE ROERSTREEK werden in de eerste decennia van de 20ste eeuw eveneens optochten gehouden en carnavalskranten uitgebracht. In de HVR-jaarboekenreeks is over de optocht en krant van 1906 te Montfort een tweetal artikelen gepubliceerd (5). Bij de optocht moeten we enkele kanttekeningen maken. Deze werd gehouden op de zondag vóór carnaval. Een zeer waarschijnlijke reden is om zo juist meer volk te trekken. Een tweede aantekening is dat het hier geen carnavalsoptocht naar we tegenwoordig kennen betreft, maar een historische optocht. In de krant De Nieuwe Koerier en weekblad Echter Weekblad komt de optocht van 1906 uitgebreid aan bod.
Historische optochten kwamen we in de kranten van voor 1940 wel vaker tegen en vele malen was dit tijdens de carnavalsdagen. In de kranten van de 19de eeuw staan dergelijke optochten als cavalcade aangekondigd.
De optocht van 1906 wordt tevens gezien als het oprichtingsjaar van de carnavalsvereniging te Montfort. Na 1906 treffen we echter geen gegevens over deze vereniging aan en onze aantekening van een eerste prins carnaval te Montfort dateert van 1956. Dit zien we dan ook eerder als oprichtingsjaar van D’n Uul van de Grauwert dan 1906. Dat er na 1906 gezamenlijke carnavalsactiviteiten te Montfort waren kan het uitgeven van een carnavalskrant in 1923 als bewijs gelden. In 1936 was er een optocht en een gekostumeerde voetbalwedstrijd (6).
De eerder genoemde jaartallen van optochten te Posterholt lijken ons echte carnavalsoptochten te zijn, daar in de berichtgevingen de vermelding van ‘historische optocht’ steeds achterwege blijft. De carnavalsoptocht van Thorn in 1901 kan gezien de vermelding van de groepen in een advertentie gezien worden als een historische optocht (7). De optocht telt 18 groepen waarbij nummer 11 opvallend is: een reclamewagen. De optochten die we in de kranten van rond 1900 tegenkwamen hadden meestal een sterk recent wereldhistorisch karakter en het element van het plaatselijk nieuws ontbreekt. Waren die van Posterholt toch historische optochten of werd het een stoet met historische elementen?
Roermond kende in 1903 nog geen jaarlijkse optochttraditie. Na vele jaren is er in genoemd jaar weer een optocht. De organisatie was in handen van “Roermond Vooruit” (8). Een voorlopig eerste vermelding van een optocht in een Roerstreekplaats troffen we aan het De Nieuwe Koerier van 07 februari 1891. Deze optocht werd te Melick gehouden en tevens werd er gecollecteerd voor de armen. Hoe omvangrijk een stadsoptocht te Maastricht was in genoemd jaar troffen we eveneens in een krantenbericht aan (9): 900 personen, 40 wagens en rijtuigen, 325 paarden, 3 sleden met bellen, 6 tandems, 7 muziekkorpsen enzovoort.

Was Pierre Jacobs de eerste CARNAVALSPRINS te Posterholt of waren er voor 1940 ook al prinsen? Uit de krantengegevens konden we niet direct een aanwijzing vinden dat het vooroorlogse Posterholt al een prins carnaval gekend heeft. Ook zouden door mondelinge overleveringen tegenwoordig nog wel een naam circuleren. Wel vonden we enkele verslagen uit de eerste decennia van de 20ste eeuw van optochten in diverse dorpen met de vermelding van een prins carnaval: Helden (1897), Thorn (1901), Reuver (1910) en Nederweert-Eind (1911) (10). Uit de Limburgse steden kwamen we meerdere meldingen tegen van carnavalsprinsen en kenden mogelijk in de 19de eeuw een jaarlijkse traditie. De prins van Helden uit 1897 is zelfs gefotografeerd. De naam van de fotograaf staat in het krantenverslag: de heer Koolen maakte diverse opnames van de optocht met de praalwagen. Volgens het verslag waren er duizenden (!) toeschouwers.
Naar deze gegevens en van andere Midden-Limburgse plaatsen kan er voor de oorlog al een Posterholtse prins carnaval geweest zijn. Nu op zoek naar nieuwe historische gegevens en wie weet kunnen we u volgend jaar een naam presenteren.

Namen van speciale voor de carnavalsviering opgerichte VERENIGINGEN kwamen we de krantenverslagen ook tegen. In de jaren 1895 en 1896 werden optochten gehouden te Maasniel. In het eerste jaar staat geen naam van de organisatoren genoemd, maar in 1896 is de regie in handen van het Gezelschap De Lempussen (11). In het krantenarchief kwamen we deze naam enkel in 1896 tegen. Tijdens beide optochten kwamen we overigens geen vermelding van een carnavalsprins tegen. Maar wel een ander element dat we in meerdere carnavalsverslagen van rond 1900 aantroffen: er werd GECOLLECTEERD VOOR DE ARMEN. Dergelijke geldinzamelingen vonden we ook bij de carnavalsoptochten te Helden in 1893 te Ohe en Laak in 1894 (12).

Nog even terug naar de VOOROORLOGSE CARNAVALSVIERINGEN te Posterholt. Veel voorkomende feestonderdelen waren een concert en de uitvoering van een toneelvoorstelling. Deze elementen komen we ook elders in de Midden-Limburgse dorpen tegen. Posterholt had met de kermis nog een extra attractie en een concert tijdens de kermisdagen was een vast onderdeel.
Een advertentie met aankondiging van een toneelvoorstelling tijdens de vastenavondsdagen troffen we aan in De Nieuwe Koerier van zaterdag 11 februari 1896. Direct eronder een opvallende advertentie: in het café van Piet Nederdael te Roermond worden geen gemaskerden toegelaten. Dergelijke advertenties kwamen we zeer regelmatig tegen in de carnavalsperiode. Dat de toneelvoorstelling in het schoollokaal werd gehouden was toen niet ongebruikelijk. De school werd ook frequent als ‘concertzaal’ gebruikt. Twee jaar later is het schoollokaal wederom de plaats om daar op carnavalszondag 20 februari te zijn. Toneelvereniging ‘Onger einen hoot’ gaf er een concert (13). Posterholt kende toen nog geen instrumentale muziekvereniging. De harmonie werd later dat jaar opgericht. Weer twee jaar later organiseert genoemde toneelvereniging wederom een carnavalsconcert. Nu met de vermelding van ‘met medewerking van harmonie Wilhelmina’ (14).
De kermisdagen in 1900 verliepen niet geheel naar ieders wens. J.H. Heyligers werd het slachtoffer van een ernstige mishandeling. Een maand later was een rechtzaak gepland, maar H. kan niet verschijnen. Zijn toestand laat dit nog niet toe. De dader werd veroordeeld tot twee jaar gevangenis en moest H. een schadevergoeding betalen van fl. 146.92 (15). Dit bedrag komt al gauw overeen met een half jaarloon van een eenvoudige arbeider.

Noten:
(1) Eerste prins carnaval in 1937: Harry van Birgelen. De tweede prins werd in 1947 uitgeroepen.
(2) Herten-Ool sinds 1953; Linne (1952), Melick (1957), St. Odiliënberg (1952).
(3) De Nieuwe Koerier (DNK) 25 februari 1905 (bericht + advertentie). Tweede advertentie kondigt concert in het schoollokaal aan (entree 30 en 24 cent).
(4) Zie boek “Dörp aan ’t Vlaot” (1997), artikel Henk Kars (pp. 90-93). We verwachten dat deze krant en optocht ook aan bod komen in het aangekondigde jubileumboek.
(5) Roerstreek’85, pp. 134-138 (artikel Pierre Bakkes) en Roerstreek’96, pp. 4-9 (artikel Jo Smeets).
(6) De Nieuwe Koerier (DNK) 22 februari 1936.
(7) DNK 16 februari 1901.
(8) DNK 25 februari 1903.
(9) DNK 02 maart 1897; DNK 16 februari 1901; DNK 05 februari 1910; DNK 03 maart 1911. De lijst is nog eenvoudig verder uit te breiden. Over de optochten te Maasniel 1895 en 1896 is een artikel ingezonden voor de website Maasniel. Voor Echt (optocht 1893) en Ohe en Laak (optochten 1893 en 1894) is een artikel in voorbereiding.
(10) DNK 29 januari 1891. De optocht werd gehouden op carnavalsmaandag 09 februari en tevens werd er gecollecteerd voor de armen. Men kon deze collecte afkopen met kaarten van 50 cent.
(11) DNK 02 maart 1895 en DNK 22 februari 1896.
(12) DNK 28 januari 1893 en DNK 23 januari 1894.
(13) Twee korte berichten over de aanstaande kermis in DNK 19 februari 1898.
(14) DNK 17 februari 1900.
(15) DNK 17 en 20 maart 1900 en DNK 12 april 1900.

Posterholt – januari 2010
 

ROERSTREEK 2009

Door Jo Smeets

Op vrijdagavond 18 september jl was in Oolderhof te Ool de feestelijke presentatie van Roerstreek 2009, het 41^ste HVR-jaarboek. Met 216 pagina’s is de publicatie omvangrijk te noemen en gelijke opmerking kan herhaald worden bij het aantal afbeeldingen. Het merendeel is in kleur. Het geheel geeft een fraai aanzicht, maar is het inhoudelijke ook aantrekkelijk? We mogen dit gerust bevestigend beantwoorden. De onderwerpen zijn gevarieerd: archeologie, zeer veel streekhistorie, biologie, oude foto’s: kortom de meeste onderwerpen van het heemkundig pallet worden in de nieuwe publicatie gekleurd weergegeven. Het werk (redactie en schrijvers) is nagenoeg geheel afkomstig van heemkundige liefhebbers. Aanzicht en inhoud zijn zeer professioneel. Men heeft ook een naam hoog te houden, want provinciaal gezien kent het HVR-jaarboek een hoge waardering.

Het werkgebied van de Heemkundevereniging Roerstreek (HVR) zijn de acht kerkdorpen: Herkenbosch, Herten, Linne, Melick, Montfort, St. Odiliënberg, Posterholt en Vlodrop. Acht vergelijkbare kerkdorpen met een eigen plaatselijke geschiedenis, maar grotendeels gezamenlijke streekhistorie. In Roerstreek 2009 is een gelijke aandacht voor alle kerkdorpen helaas niet gehaald. Posterholt is een gunstige uitzondering; Melick en Herkenbosch staan aan de ongunstige zijde. Diverse onderwerpen handelen over Posterholt en/of komen van de hand van een auteur uit dit straatdorp.

Archeoloog Huub Schmitz geeft zijn visie over de opgraving van een Vroeg-Middeleeuws grafveld ‘oppe Varsj’ en de connectie met het oude Sint Jans Kluis (‘de kloes’). Hij is in het gebied tussen Posterholt en de Duitse grens al ruim drie decennia archeologisch actief en heeft en heeft er vele relicten vanaf de steentijd tot en met subrecente voorwerpen gevonden (1). In het jaarboekartikel is een aantal vondsten in kleur afgedrukt.

Jeu Veelen heeft inmiddels een groot aantal publicaties over de Posterholtse geschiedenis achter zijn naam staan. In Roerstreek 2009 beschrijft hij de historie Donkshof. Het is van oorsprong een oude monumentale pachthoeve, maar de huidige onbewoonde staat is weinig meer dan een bouwval. In het artikel passeren tal van eigenaars en pachters van de eens monumentale hoeve.

Ted Jongerius schrijft over “De ‘sinistere Dr. Weekers’” met als ondertitel een criminele kwakzalver uit de Roerstreek. Als jongeman woonde hij korte tijd te Posterholt en na enige studies vestigde hij zich in 1902 als homeopaat in Sint Jans Kluis. In de jaren daarna volgde een tocht langs vele plaatsen met diverse malen een stop bij de rechtbank en gevangenis. Gelukkig was de man hardleers want anders had Jongerius niet zo’n lezenswaardig artikel weten te schrijven.

Jack Geraeds, werkzaam als archeoloog bij de Grontmij, publiceerde over zijn onderzoek naar de kasteeltuin van Montfort. Het artikel is rijk geïllustreerd met oude (kleuren)afbeeldingen en foto’s van het archeologisch onderzoek.

Onvermeld zijn nog de talrijke dialectbijdragen van Toos Schoenmakers-Visschers uit Vlodrop en Henk Kars uit Posterholt. Beide schrijvers komen we in de laatste jaarboeken herhaaldelijk tegen.

Andere onderwerpen uit het 41^ste HVR-jaarboek zijn onder andere: herinneringen aan pastoor Martens uit Vlodrop; paddenstoelen en dood hout in het Munnichsbos; schoolstrijd Montfort; Linner Kruutsboum (herplaatst kruisbeeld Berkenallee); ontwerptekening uit 1885 van hoogaltaar kerk te Herten; de marskramer; zigeuners in de 18^de eeuw in de Roerstreek; de kasteeltuin van kasteel te Montfort; oude en recente foto’s St. Odiliënberg. Mijn eigen bijdrage handelt over overlijdensadvertenties in de Roerstreek 2007-2008. Aan de hand van rouwadvertenties uit genoemde jaren werden diverse turflijsten aangelegd. Hieruit bleek onder andere dat minimaal de helft van de overledenen in de Roerstreek werd gecremeerd. Het percentage kan nog een weinig hoger zijn, daar van enkele rouwadvertenties niet afgeleid kan worden of de overledene begraven of gecremeerd werd. Er zijn vergelijkingen gemaakt met de rest van Limburg, Belgisch Limburg, rouwadvertenties 1964 en een traditie tijdens een overlijden en begrafenis te Posterholt anno 1949 (2).

Twee vaste bijdragen in de het jaarboek vormen de overzichten van het Roerstreeknieuws (kroniek) (3) en het verslag van de HVR-voorzitter Jack Geraeds uit Posterholt over de vereniging in 2008. Het verslag van de HVR-voorzitter is met ruim drie pagina’s deze keer kort gehouden en helaas zonder afbeelding. Ook is in het verslag duidelijk dat het huidige bestuur niet geheel op de hoogte is van de HVR-historie. In januari 2008 was het overlijden te betreuren van John Lemmens, die een jaar waarnemend voorzitter van de vereniging en meerdere jaren museumbeheerder, vice-voorzitter en secretaris. Eerste en laatste functie bleven onvermeld. Jammer dat zijn foto in het jaarverslag ontbreekt.

Bekijken we de gehele inhoud van het omvangrijke deel 41 van de lange HVR-jaarboekenreeks dan moeten we constateren dat Melick en Herkenbosch dit jaar helaas niet aan bod komen. Het lukt niet om aan elk van de acht Roerstreekdorpen aandacht te besteden in het jaarboek, maar Herkenbosch is de laatste jaren helaas te vaak buiten de jaarboekboot gevallen. Er zijn weliswaar enkele Herkenbosschenaren met dorpshistorische publicaties achter hun naam, maar hun namen ontbreken helaas in de auteurslijsten van de HVR-jaarboeken. Misschien wel in de lijst van Roerstreek 2010.

Roerstreek 2009 kent een oplage van ruim 1200 stuks en hiervan zijn er al circa 800 gereserveerd voor de HVR-leden. Blijven 400 stuks over voor de vrije verkoop, hetgeen per Roerstreekdorp slechts 50 stuks is. Of eigenlijk minder, want veel exemplaren komen bij de lezers in Roermond of elders in Limburg terecht. Jammer dat er zo weinig reclame gemaakt wordt voor toch het jaarlijks hoogtepunt op heemkundig gebied. Twee weken na de uitreiking helaas nog geen berichtgeving in het Posters Waekblaad en de gratis weekbladen (Trompetter, Zondagsnieuws en De Stad Roermond). Op de HVR-website is wel een korte bijdrage geplaatst, maar inmiddels door ander nieuws naar achteren verdrongen. Met een beetje goede wil had dit toch al met enkele foto’s van de feestelijke uitreiking al de dag na de presentatie kunnen geschieden.

In Dagblad de Limburger verscheen een week na de uitreiking wel een korte vermelding in de regio-katern. Plaatsing in de krant is afhankelijk van een journalist en redactie. Plaatsing in een van de genoemde weekbladen is afhankelijk van eigen werkzaamheden van de heemkundevereniging. Qua uitgave is Roerstreek 2009 een treffer; qua publiciteit een grote misser.

N.B.: wilt u Roerstreek 2009 niet als misser in uw jaarboekenreeks hebben, dan kunt u onder andere terecht in het Roerstreekmuseum te St. Odiliënberg of bij kantoorboekhandel Sanna te Posterholt. Voor 17,50 euro wordt u eigenaar van het boek.

(1)               Zie hiervoor speciaal zijn website ( http://www.archeologie-posterholt.nl ).

(2)               We komen hier in 2010 op terug in een apart artikel op deze website.

(3)               Over de kroniek schrijven we binnenkort een apart artikel.

Posterholt – september 2009

OUD-KAPELAAN VERHEGGEN OVERLEDEN
Door Jo Smeets

Op 96-jarige leeftijd overleed op woensdag 8 april 2009 oud-kapelaan H.C.A. Verheggen te Maastricht. Zijn uitvaartdienst vond in zijn overlijdensstad plaats en de begrafenis in zijn geboortestad Roermond. Bij zijn overlijden was hij de oudste priester van het Bisdom Roermond. Hij was sinds 1976 met emeritaat. Zoals in katholieke kringen gebruikelijk werd een herdenkingsprentje uitgebracht. Op de achterzijde (ongebruikelijk) een mooie kleurenfoto van een bejaarde Verheggen en op de frontzijde een kleurenafbeelding van de Emmausgangers. In de tekst vermelding van zijn liefhebberijen: kerkgeschiedenis, klassieke talen, Hebreeuws, fotografie en klassieke muziek. Jarenlang reisde hij op woensdag naar Amsterdam om daar het lunchconcert van het Concertgebouworkest bij te wonen. Verder weten we van enkele ontmoetingen met hem in het Roerstreekmuseum dat de streekgeschiedenis ook binnen zijn grote interessegebied lagen.

H.C.A. Verheggen werd geboren te Roermond op 13 januari 1913 en kreeg als doopnamen Henricus Casparus Alphonsus. Harrie werd zijn roepnaam en die van zijn tweelingbroer werd André. Deze had als doopnamen Andreas Constant Christoffel. De ouders zijn Petrus Hubertus Verheggen (….-1958) en Anna Maria Nijskens (1869-1960). Vader Petrus is onderwijzer geweest aan de lagere school het Klein College in de Munsterstraat te Roermond.

TWEELINGBROER
Tweelingbroer André moeten we in de levensbeschrijving van Harrie mee vermelden daar ze samen langdurig samengewoond hebben. Ook André koos voor het priesterambt en samen werden ze door bisschop Lemmens gewijd op 2 april 1938. André ging op 65-jarige leeftijd in 1978 met emeritaat en woonde daarna nog vele jaren samen met Harrie in de ouderlijke woning in de Thorbeckestraat te Roermond. André was na de priesterwijding leraar aan de kweekschool te Roermond [1938-1957], rector Ursulinenklooster te Echt [1957-1968] en pastoor te Buchten [1968-1978]. André is november 2006 overleden te Maastricht.

PRIESTERLOOPBAAN
Harrie werd in het jaar van zijn priesterwijding benoemd tot kapelaan te Leveroy. In november 1945 werd hij in gelijke functie benoemd te Posterholt en in 1955 werd hij pastoor te Buggenum en was daarna 13 jaar pastoor te Beesel. In 1976 ging hij met emeritaat in zijn geboortestad en bleef daar gedurende bijna 30 jaar wonen (ouderlijke woning en later in Verpleeghuis St. Camillus). De slotjaren van zijn leven bracht hij door in Verpleeghuis De Beyart te Maastricht, waar hij op 8 april 2009 is overleden.

PERIODE POSTERHOLT
In november 1945 werd Harrie Verheggen benoemd tot kapelaan te Posterholt. Hij volgde hiermee de enkele maanden oudere Jac Pennings op (Maasbree 1912 – 2004 Houthem). Pennings werd in 1945 overgeplaatst naar de H. Martinusparochie te Venlo. Harrie Verheggen bleef liefst tien jaar te Posterholt en werd daar in 1955 opgevolgd door Jan Haenen (Nederweert 1921-2006 Geulle). In de gehele periode 1945-1955 was Lucassen pastoor van de Posterholtse H. Matthiasparochie. Lucassen werd daar in 1939 benoemd en in 1958 ging hij met emeritaat.
Toen Harrie te Posterholt werd benoemd kreeg hij te maken met een totaal vernielde kerk. Het KA-huis was de noodkerk en in 1951 kon de nieuwe kerk van Posterholt ingewijd worden. De oude pastorie werd kapelanie en de burgemeesterswoning naast de nieuwe kerk werd nieuwe pastorie.
Een standplaats van 10 jaar als kapelaan is redelijk lang te noemen. Voorganger Pennings was daar kapelaan gedurende zes jaar en Verheggen’s opvolger Haenen maar drie jaar en de opvolgers van Haenen hebben hun decennium ook niet kunnen volmaken te Posterholt. Verder terug in de parochiegeschiedenis van Posterholt komen we kapelaan J.J.H. Welsch (1822-1889) tegen met een kapelaanschap van ruim 15 jaar [1846-1862]. Welsch was later van 1885 tot zijn overlijden in augustus 1889 rector van het Posterholtse Ursulinenklooster. Verder komen we de eerste Posterholtse kapelaan tegen met een langere dienstperiode dan Verheggen. Het betreft hier M. Daems, die van 1804 tot 1819 kapelaan te Posterholt was en daarna tot 1830 pastoor aldaar en vervolgens met emeritaat in zijn standplaats. Hij overleed op 76-jarige leeftijd te Posterholt op 15 augustus 1831.
Verheggen bleef ook na zijn vertrek uit Posterholt banden met deze standplaats houden. We kwamen hem onder andere tegen als een van de receptiegangers van de gouden bruiloft smid Tinus Janssen en Tiel Pesgens op 23 april 1968.
Met het overlijden van Verheggen zijn er nog twee Posterholtse kapelaans in leven. Wim Rongen (1934) was er kapelaan in de periode 1958-1963 en diens opvolger Fons Kessels (1933) daarna tot 1967.

GOEDE WEEK
Het overlijden van Harrie Verheggen was eigenlijk in een kerkelijk bijzondere week: de Goede Week. De uitvaartdienst werd gehouden op dinsdag 14 april, zes dagen na zijn overlijden. We plozen een groot aantal overlijdensadvertenties van 1964 uit en inventariseerden dat in genoemd jaar de meeste uitvaartdiensten (85%) plaatsvonden drie of vier dagen na het overlijden. Dit zou dan met de Pasen zijn en dit is zeer ongewoon. Soms (12%) was de begrafenis in 1964 al na twee dagen en dit zou dan bij Verheggen Goede Vrijdag betreffen. Deze dag en op paaszaterdag (= stille zaterdag) mogen vanwege het herdenken van de overleden Christus geen H. Mis opgedragen worden. Bij een overlijden te Vlodrop in de Goede Week van 1965 vonden we dat na de begrafenis in dezelfde week, een tweede kerkdienst na de paasdagen werd gehouden met nu een volledige H. Mis.
Anno 2009 is de periode tussen overlijden en uitvaartdienst wettelijk en naar gebruik ruimer dan in de onderzochte jaar 1964. De uitvaartdienst Verheggen was dan ook na de paasdagen en vond plaats op dinsdag 14 april, zes dagen na zijn overlijden. Hij kreeg zijn laatste rustplaats op de Begraafplaats Tussen de Bergen te Roermond.
Nog een gebruik bij de uitvaartdiensten van een priester: de kist staat 180 graden gedraaid ten opzichte van een burgerkist. De burger met het gezicht naar het priesterkoor gekeerd en het gezicht van de overleden priester richting kerkschip.

Bronnen: herdeningsprentje H.C.A. Verheggen
Jo Smeets (2009); Overlijdensadvertenties 1964; In: HVR-kwartaalblad De Klepper (41ste jaargang no: 1 – maart 2009), pp. 27-31.
Jo Smeets (2004); Roerstreekpriesters; RoerstreekCahier 105.

 

TRAMLIJN ROERMOND-VLODROP

Posterholt – maart 2009

EEUWELINGE TE VLODROP
Door Jo Smeets

De vrijdageditie van Dagblad De Limburger (DDL) bevat elke week circa een halve pagina met felicitaties van bijzondere jubilea, zoals gouden en diamanten bruiloften, vier familiegeneraties en eeuwelingen (1). De felicitaties zijn steeds vergezeld van een zwart-wit-foto. In de krant van vrijdag 13 maart 2009 de felicitaties voor Nellie van der Beek-Cup uit Vlodrop vanwege haar 100ste verjaardag. Op de OR6-kabelkrant eveneens de felicitaties met dezelfde foto maar nu in kleur en de vermelding van de bijzondere datum voor Nellie. Alsnog van harte gefeliciteerd en in goede gezondheid nog vele jaren!

Nellie werd geboren in het Noord-Brabantse Maashees op 13 maart 1909. Ze huwde met de enkele jaren oudere Paul van der Beek uit Vlodrop. Op 1 juli 1987 kon het echtpaar zijn gouden bruiloft vieren. Op 23 juli 1988 overleed Paul in het ziekenhuis van Roermond op 83-jarige leeftijd (2). In zijn overlijdensadvertentie staan zes kinderen vermeld. Een zevende kind (Cornelia Wilhelmina) overleed drie dagen na de geboorte in 1950. Het was in 1988 nog niet gebruikelijk dat overleden kinderen in een rouwadvertentie van een ouder vermeld werden. Twee jaar na het overlijden van Paul geschiedde dit wel regelmatig. Paul en Nellie hadden in 1969 ook het overlijden van de uit de Holst afkomstige schoondochter Toos Seelen (1941-1969) moeten verwerken en schoonzoon Jo Biermans uit Posterholt overleed in 1992. Met een hoge ouderdom moet men ook steeds meer tegenslagen incasseren.
De gouden bruiloften werden tot midden negentiger jaren nog met een groter krantenbericht met foto bedacht, maar door de na-oorlogse huwelijksgolf en 50 jaar later een kleinere golf aan huwelijksjubilea, werd later afgezien van uitgebreide krantenartikelen. In 1987 bij het gouden huwelijk van Paul en Nellie werd wel nog een krantenbericht met foto opgenomen. De meeste aandacht gaat uit naar de gouden bruidegom, hetgeen toen gebruikelijk was. Hij had meestal ook de meeste binding met de dorpsgemeenschap in werk en vrije tijd. Voor Nellie was er minder aandacht in de krant van 1987. Slechts de volgende vermeldingen: afkomstig uit Maashees; graag de planten en de bloemen verzorgend; lekker kunnen koken en dat de kienmiddagen op de bejaardensoos favoriet bij haar zijn.

Nellie is niet de eerste eeuwelinge met een link naar Vlodrop. Op 12 maart 1983 kon Willem Briels zijn 100ste verjaardag vieren in zijn seniorenwoning te Herkenbosch. Hij was gehuwd met Anna von Rochow (1889-1976). Bij hun gouden huwelijk (15 mei 1961) woonden ze nog te Vlodrop-Etsberg, maar bij hun diamanten en briljanten huwelijk was Herkenbosch hun woonplaats. Willem is later verhuisd naar Zorgcentrum Petrusberg te St. Odiliënberg en overleed op 15 oktober 1988. Hij had toen de leeftijd van 105 jaar en 216 dagen en is hiermee tot heden de oudste Roerstreekinwoner ooit (3). Willem werd begraven te Herkenbosch. Extra bijzonderheid bij Willem is dat hij de gouden bruiloft van zijn oudste zoon Jan (1912-1993) in 1986 kon meemaken, een uniciteit voorbehouden aan slechts enkele (3?) Roerstrekers.
Het lijstje eeuwelingen met een verbinding met Posterholt is met twee namen kort te noemen. Bij beide personen is het al lang geleden dat ze hun 100ste verjaardag mochten morgen. Maria Wolters-Daamen (1876-1978) maakte in september 1976 haar eeuw vol en voor Anna Puts-Puts (1881-1985) was deze mijlpaal in januari 1981 weggelegd. Posterholt wacht inmiddels al ruim een kwart eeuw op een volgende eeuweling.

In totaal komen we dertig namen van eeuwelingen tegen met een Roerstreeklink. Mogelijk is het aantal nog groter want in 2008 kon te St. Odiliënberg een vrouw haar 100ste verjaardag vieren, maar werden geen gegevens hierover aangetroffen in de dag- en weekbladen. Onze enige bron is een mondelinge mededeling van een familielid en plaatsgenoot. Ze is wel aan ons totaal van dertig namen toegevoegd. Ook kunnen eeuwelingen van elders naar een van de zorgcentra in de Roerstreek verhuizen en we dit niet direct opmerken. Bovengenoemde Willem Briels woonde bij zijn 100ste verjaardag ook nog zelfstandig en kwam pas later in het zorgcentrum wonen.
De oudste vermelding van een mogelijke 100-jarige komt uit de begrafenisboeken van de parochie Montfort. Tijdens de pestepidemie van 1632-1634 overleed daar Joanna van Havert op 3 augustus 1634 (4). Haar opgegeven leeftijd van 100 jaar is echter hoogst onzeker. Gegevens van voor 1650 zijn nagenoeg onbekend en zijn moeilijk te achterhalen. Een enkel parochie-archief start eerder dan voor tweede kwart 17e eeuw met het noteren van doop, huwelijk en overlijden.
Nummer twee in de chronologische Roerstreeklijst is Pierre van Heel uit Herten die november 1910 zijn eeuw wist vol te maken (5). De volgende aantekeningen dateren uit 1956, 1957 en 1968. Vanaf 1991 haast elk jaar een toevoeging van een eeuweling met een Roerstreeklink en in 2004 zelfs drie nieuwe honderdplussers.
In de kranten midden 19e eeuw tot en met de jongste zestiger jaren kwamen we regelmatig berichten tegen van personen van 120-140 jaar en soms nog ouder uit bijvoorbeeld Rusland. Aan de juistheid van deze berichten moet ernstig getwijfeld worden. Tegenwoordig is een leeftijd van 115 jaar wereldwijd gezien hoogst uitzonderlijk en de hedendaagse leefomstandigheden zijn toch veel beter dan voorheen. Jeanne Calment uit Frankrijk wordt met haar 122 jaar gezien als oudste mens ter wereld ooit met een bewezen leeftijd. Zij overleed in 1997. Overigens Frankrijk is blijkbaar een goed land om te leven. Hier waren in 2002 16 eeuwelingen per 100.000 inwoners. In Nederland was dit met 7 per 100.000 aanmerkelijk lager (6). Per 1 januari 1997 waren er 1006 Nederlandse eeuwelingen. Hiervan waren 835 vrouwen en 171 mannen, gemakshalve respectievelijk 83 en 17%. De cijfers van de 30 Roerstreekeeuwelingen zijn gunstiger voor de mannen dan de landelijke cijfers: 9 mannen en 21 vrouwen. Het aantal van slechts 30 stuks is te gering om dit in percentages te verdelen.
Nog enige cijfers uit het verleden: tot 1950 kende Nederland maximaal 30 eeuwelingen per bepaalde datum en in 1985 was dit aantal gestegen tot 100 om twee decennia later vervijfvoudigd te zijn.
Op 23 maart 2009 werden de meest recente gegevens over de Nederlandse eeuwelingen door het CBS bekend gemaakt. Een dag later werden ze onder andere gepubliceerd in De Telegraaf. Per 1 januari 2009 kende Nederland 1633 eeuwelingen (ter vergelijking 1338 per dezelfde datum in België). Per 10.000 inwoners is er dan een eeuweling te verwachten en brengen we deze cijfers over naar de Roerstreek (Roerdalen + Herten + Linne) komen we uit op drie eeuwelingen. Per maart 2009 zijn in Nederland nog drie personen in leven die in de 19e eeuw werden geboren. De oudste is de 111-jarige Grietje Jansen-Anker uit Middelburg. Ze verblijft momenteel samen met haar dochter in een verzorgingstehuis te Rotterdam. Ze is sinds 19 mei 2006 de oudste inwoner van Nederland. Bij Wikipedia zijn meer gegevens over haar te vinden, zoals de vermelding van haar veertigste plaats qua ouderdom wereldwijd per 1 maart 2009. De oudste van de wereld is momenteel de 114-jarige Edna Scott-Parker.
In publicaties is weinig aandacht voor de 100-plussers. Wel verscheen er in 2002van de journaliste Steffie van den Oord een boek Eeuwelingen. Hierin zijn 22 vraaggesprekken met 100-plussers opgenomen (10 vrouwen en 12 mannen). In haar boek heeft ze een variatie in geografische verspreiding en beroepen. Over Marinus van der Goes van Naters, de rode baron, was via zijn activiteiten in de politiek al meer bekend. Ze was enige tijd de oudste mens van de wereld, maar ook na haar overlijden kwam ze nog enkele malen in het nieuws. Ze stelde haar lichaam voor de wetenschap beschikbaar en in 2008 was dit onderzoek aanleiding voor een wetenschappelijk artikel (7).
In enkele heemkundige tijdschriften zijn korte artikelen verschenen. De Roerecho, het weekblad van St. Odiliënberg, besteedde enkele jaren geleden aandacht aan de memoires van Jacques Slangen (geboren in 1904 op Mortelshof, Linnerhei en na zijn huwelijk in 1950 te Herten woonachtig). Verder natuurlijk aandacht in de dagbladen bij een nieuwe eeuweling of zijn volgende verjaardag. Soms zijn het berichten van slechts enkele regels. Ook in de oude en inmiddels verdwenen weekbladen zoals Ons Zuiden en de Katholieke Illustratie kleine foto’s van eeuwelingen, meestal zonder verdere beschrijving met uitzondering van naam en plaats. In Nederland zijn enkele personen actief die gegevens over eeuwelingen verzamelen. De naam van verzamelaar-onderzoeker van het eerste uur Fred van Dam uit Barneveld wordt regelmatig in de krantenpers als aandrager eeuwelinggegevens vermeld. Hij en de andere verzamelaars krijgen het steeds drukker!
Wie zal de volgende eeuweling in de Roerstreek worden? De lijst negentigers is redelijk lang te noemen, maar om Roerstreekeeuweling te worden is nog maar voor een enkeling weggelegd.

(1) Tot zomer 2008 was dit steeds op de zaterdag met bij uitzondering op maandag.
(2) Bidprentje met zwart-wit foto in HVR-archief (Roerstreekmuseum).
(3) We laten hier een vluchtelinge uit het voormalig Joegoslavië buiten beschouwing. Ze werd minimaal 107 jaar en verbleef korte tijd in het Zorgcentrum Petrusberg te St. Odiliënberg.
(4) Zie De Klepper (HVR-kwartaalblad), september 1971.
(5) Meerdere krantenberichten over hem in De Nieuwe Koerier: o.a. 1 april 1909; 11 december 1909; 27 oktober 1910; 12 november 1910; 23 november 1911; 8 februari 1912 (zijn overlijden).
(6) De cijfers van bijvoorbeeld Spanje en Finland zijn met respectievelijk 2 en 5 eeuwelingen per 100.000 inwoners ongunstiger dan die van Nederland. Daarentegen vallen die van België, Noorwegen, Zweden, Denemarken en Italië zijn gunstiger uit dan Nederland. Duitsland ontbreekt in de lijst. Gegevens naar bericht in De Telegraaf van 14 december 2002.
(7) Naar DDL-bericht 11 juni 2008 gepubliceerd in “Neurobiology of Aging”.

Posterholt, maart 2009.